-
1 accipio
ac-cipio, cēpī, ceptum, ere [ capio ]1)а) получать (epistulam ab aliquo C; consulatum Eutr)oculisve aut pectore noctem non a. V — не знать ночью ни сна, ни душевного покояб) испытывать, терпеть (injuriam ab aliquo C; cladem L, QC; dolorem C)a. detrimentum Cs — потерпеть ущербa. pecuniam C — принимать деньги ( иногда взятку)aliquid (in) acceptum referre C — записать что-л. на приходaliquid alicui acceptum referre C, facere G, PJ и ferre VM — быть кому-л. должным что-либо, перен. быть кому-л. обязанным чём-л.onera umĕis a. Mela — взвалить на (свои) плечи бремя2) допускать, впускать ( armatos urbe и in arcem L)navis aliquantum aquae accĭpit L — судно немного пропускает водуa. austrum QC — находиться на югеab Appennīno auras a. PJ — быть обращённым в сторону Апеннинa. togam praetextam Lampr — надеть (облачиться в) претексту3) принимать внутрь, т. е. есть или пить (cibum Lampr; herbam in potu Just; medicinam C)4) узнавать, слышать (nuntium, clamorem Sl)quae gerantur, accipies ex illo C — о том, что делается, ты узнаешь от него5) принимать ( aliquem hospitio L)a. aliquem in amicitiam C — установить дружеские отношения с кем-л.a. aliquam in matrimonium Su, aliquam conjugem SenT и a. aliquam Capit — жениться на ком-л.6)а) воспринимать, выслушивать ( aliquid benignis auribus Pl)б) принимать, одобрять ( orationem alicujus C)accipio! Ter, H — согласен!, отлично!7) понимать (recte, aliter atque est Ter, aliquid omen QC, in omen и velut omen L); считать ( verisimilia pro veris L)urbis appellatio Roma accipitur Q — под словом «город» понимается Римa. aliquid in malam partem Sen — воспринять что-л. в дурную сторону (в дурном смысле)8) перенимать, усваивать ( morem a majoribus C)a. vitam alicujus V — усвоить чей-л. образ жизни -
2 circumfulcio
circum-fulcio, —, —, īre -
3 colligo
I col-ligo, āvī, ātum, āre1) связывать ( manus C); перевязывать ( vulnera Su)2) соединять (hommes vinculo sermonis inter se C); скреплять ( uno ictu pilorum scuta Cs)3) задерживать (aliquem in Graecia C); сдерживать, умерять, останавливать ( impĕtum alicujus C)4) объединятьseptingentorum annorum memoriam uno libro c. C — объединить (изложить) историю семисот лет в одной книгеomne colligatum solvi potest C — всё, что связано, может распастьсяII col-ligo, lēgī, lēctum, ere [ lego I ]1)а) собирать (omnia praesegmina Pl; sarmenta virgultaque Cs; fructūs H; flores O; multa multorum facete dicta C); собирать, скручивать (capillos sparsos in nodum O; neta in globum Hier); собирать, укладыватьc. sarcinas Sl (sarcinulas Pt, J) — укладывать свои пожитки, перен. готовиться уходить (уезжать)c. vasa воен. L — собираться к выступлению в походб) собирать, скоплять, накапливать (aquas Q, O; umorem C; pecuniam H); набирать (exercitus collectus ex senibus desperatis C); собирать, стягивать, сосредоточивать (milites, copias undique C; dispersos QC)breviore spatio orbem c. L — сплотить свои ряды на меньшем участкеse in moenia c. Sil — укрыться за (городскими) стенамиse c. или colligi in arma V, Sil — прикрыться щитомse in spiram c. V — свернуться (о змее)vertex apicem collectus in unum O — утёс, заканчивающийся единственным пиком2)а) подбирать (pallium Pl; togam M); поднимать ( librum elapsum PJ)c. arma (sc. navis) V — свернуть (убрать) паруса (= contrahere vela)c. hastas T — отводить назад копья3) содержать в себе, простираться, иметь протяжением ( sexaginta ducentos pedes PM)centum et viginti anni ab interitu Ciceronis in hunc diem colliguntur T — со смерти Цицерона до этого дня прошло 120 лет4) располагать в порядке, перебирать, излагать, перечислять (aliquos memoriter C; singula PJ)c. aliquid in artum PM — сжато изложить что-л.5) исчислять, определять ( intervalla siderum et mensuras solis ac terrae Q)6) сдерживать, останавливать ( amentes equos O)c. gressum или gradum Sil — останавливатьсяc. iram Sil (9, 477) — подавлять (умерять) гнев (ср. 7.)7) приобретать, получать (robur V; vires ad agendum aliquid L); снискивать, стяжать (benevolentiam civium aliquā re C; famam clementiae L; auctoritatem Cs)c. iram H (iras VF) — разгневаться (ср. 6.)c. frigus H — озябнутьc. sitim V (Ge. 3, 327) — возбуждать жажду, но O (M. 5, 446) почувствовать жаждуc. gaudia Prp — ощутить радостьcrudelitatis invidiam ex aliquā re c. C — навлечь на себя чём-л. упрёк в жестокости8) возвр.se c. C etc., c. animum T (animos L) или mentem O — приходить в себя, оправлятьсяc. se ex somno Lcr — пробуждаться ото снаc. se ex timore Cs — оправиться от страхаc. cum vultu montem O — хранить душевное равновесие при спокойном выражении лица9) делать вывод, (умо)заключать (aliquid ex aliquā re, per aliquid и aliquā re Q etc.)os laesum esse ex dolore colligimus CC — боль свидетельствует нам, что кость повреждена -
4 compono
com-pōno, posuī, positum, ere1) складывать (ligna in caminum, aliquid in acervum Cato); собирать ( genus dispersum V); соединять, приставлять ( manibus manūs atque oribus ora V)2) слагать (carmen H, Su etc.; versus Q); сочинять, писать (libellos Q, Prp; orationem L, C)3) строить, возводить (urbem, aggerem tumuli V; domum VP)4) заключать (pacem cum aliquo L, Just; societatem cum aliquo Sl)compositae seditionis auctores T — зачинщики заговора о восстании (ср. 14.)5) составлять, образовывать (exercitus compositus ex variis gentibus Sl; liber ex alienis orationibus compositus C)composita verba, тж. compositae voces Q — составные (сложные) слова6) составлять, приготовлять (venena O; unguentum ex flore narcisso CC)7) воспитывать, формировать ( animos sapientiae praeceptis Pt)8) измышлять, выдумывать (mendacia Pl; fraudes Prp)9) задумывать, затевать ( insidias alicui Tib и in aliquem Prp)10) располагать, размещать ( legionem pro ripa T); сосредоточивать ( exercitum in hiberrnaculis T)11) противопоставлять, ставить друг против друга (aliquem cum aliquo LM, C, H, Sen и aliquem alicui Sil; gladiatores inter se Q)pugnantia secum frontibus adversis c. H — противопоставлять друг другу (одни лишь) крайности12) сопоставлять, сравнивать, сличать (dicta cum factis Sl; parva magnis V)13) класть, опускать (aliquem toro O; se thalamis V)se c. in villa PJ — предаваться отдыху на даче14) успокаивать, унимать, заставлять улечься ( motos fluctūs V); подавлять ( seditionem L — ср. 4.); усмирять ( provinciam T); мирить, примирять ( aversos amicos H); улаживать ( controversias Cs)c. arma H — сложить оружие15) убирать, прятать, запирать ( argentum Pt)16) погребать, хоронить (cinerem O; ossa alicujus Prp, VF)17) приводить в порядок, убирать (capillum Pl, C; caput reticulo Lampr); подбирать, поправлять (togam H, Q); мор. убирать, сворачивать (armamenta Pl, L); упорядочивать ( res turbatas L)18) мед. вправлять ( jugulum CC)19) выставлять ( signa C)20) выстраивать ( agmen T)compositis ordinibus T — стройными ( или сомкнутыми) рядами21) (о позе, выражении лица и т. п.) строить, приниматьc. vultum Q, PJ, T, Su — придавать лицу соответствующее (преим. притворное) выражениеin и ad maestitiam compositus T — приняв скорбный видstatum proeliantis c. или c. ad proeliandum gradum Pt — принять положение для бояcomponi ad exemplum alicujus Cld — следовать чьему-л. примеру22) намечать, предписывать ( itinera C)23) устраивать ( auspicia C)sponte sua c. curas V — поступать по своему усмотрению24) обращать, направлять ( aliquem ad modestiam T); побуждать, подстрекать ( aliquem pretio Sl)25) уславливаться, уговариваться (cum aliquo Ter и inter se Ter, Sl etc.)compositum erat, ut... T — было условлено, что...diem c. L — договориться о сроке26) прекращать, оканчивать (lites V; bellum Sl, C, Nep etc.). — см. тж. compositus -
5 contero
con-tero, trīvī, (teruī Ap), trīitum, ere1) растереть, истолочь ( radicem in pulverem PM)aliquid cum melle c. CC — растереть что-л. с мёдом2) стирать (портить) частым употреблением ( ferrum O); изнашивать ( togam Sen)c. librum legendo погов. C — зачитывать книгу до дырc. se или conteri in re aliquā C, PJ — беспрестанно заниматься чём-л.injurias oblivione c. C — забыть обиды3) изнурять, мучить (boves et vires agricolarum Lcr; aliquem oratione Pl)4) ни во что не ставить, презирать (praemium C; c. atque contemnere aliquid C)5) топтать, попирать ( viam Prp)Herculis c. quaestum погов. Pl — промотать добычу Геркулеса (т. е. несметные богатства)quae sunt horum temporum, ea jam contrivimus C — что касается текущих дел, то мы их уже исчерпали6) употреблять, тратить (operam frustra Ter)7) ( о времени) проводить ( in aliquā re или aliquā re)c. tempus in studiis C — проводить время в занятияхc. diei brevitatem conviviis C — коротать день в пирахc. bonum otium socordiā atque desidiā Sl — убивать драгоценные досуги в неге и праздности -
6 dedico
dē-dico, āvī, ātum, āre1)а) показывать, обнаруживатьgravius plus in se corporis esse dedicat Lcr — более тяжёлое (тело) обнаруживает в себе больше веществаб) указывать, объявлять (aliquid in censu C, реже in censum AG — см. census II)d. Junonem L (= d. templum Junoni) — воздвигнуть храм Юнонеd. librum alicui Ph, Q, PM — посвятить кому-л. книгуvitam alicui rei d. Capit — посвятить жизнь чему-л.3) освящать, открывать (theatrum, domum Su) -
7 dejicio
dē-jicio, jēcī, jectum, ere [ jacio ]1) сбрасывать, сваливать, низвергать (aliquem de ponte in Tiberim C; de saxo L и saxo T; d. aliquem equo V); валить, опрокидывать ( arbores vi ventorum dejectae Dig); разрушать, рушить (d. statuas C; muros L; monumenta templaque H); обрушить ( elatam securim in caput alicujus L)d. lacrimas Prp — проливать слёзыd. crines T — в беспорядке распустить волосыd. se in mare Nep — броситься в море2) пускать ( equum in viam L)3) срывать ( libellos C)6) бросать (sortem L, Cs, V); отбрасывать, удалять ( quantum măli de humana condicione C)7) очищать (alvum Cato, CC)d. alvum superiorem Cato — извергать с рвотой8) отнести, прибить ( navem ad inferiorem partem insulae Cs)9) опровергать ( omnia negotia Sen); отвергать, отклонять (senatūs consulta Spart)10) опускать, потупить (vultum V, Sen; oculos Q etc.)11) уложить, убить (paucis dejectis Cs; d. feras QC)12) сбить ( avem ab alto caelo V)13)а) свергнуть ( jugum servīle a cervicibus C); согнать, прогнать, отбросить (d. hostes muro Cs)б) выбить (praesidium loco munīto H; exercitum ex cartellis L); вытеснить (d. aliquem de agro communi C; de possessione fundi Dig)d. de gradu (statu) C — привести в замешательство, выбить из колеи14) отвергнуть домогательства, лишить надежды (на что-л.) (d. aliquem aedilitate, praetura C; honore L или de honore C)d. aliquem L, C — отклонить чью-л. кандидатуру15) отвращать, удалять (d. multum mali de humana condicione C); отводить (d. oculos ab или de aliquo)si tantulum oculos dejecerimus C — если мы немного отведём взоры, т. е. стоит нам хоть на минуту утратить бдительность16) отклонить, отговорить, разубедить (d. aliquem de sententia C) -
8 interpolo
āvī, ātum, āre [ interpolis ]1) разглаживать, переделывать, ремонтировать, подновлять ( togam C)2) искажать, подкрашивать ( opus lepidissimum novā picturā Pl); подделывать, фальсифицировать ( tabulas C) -
9 perversus
1. a, umpart. pf. к perverto2. adj.1) косой, косящий ( oculi C); неправильный (partus Vr ap. AG)togam perversam induere Sen — надеть (судейскую) тогу наискось ( или наизнанку) ( что было символом сурового приговора); поэтомуtogā perversā — неумолимо, беспощадно ( persĕqui aliquem Pt)2) плохой, нехороший, неудачный (dies p. atque adversus Pl)3) чудаковатый, эксцентричный (homo praepostĕrus atque p. C)4) дурной, злой, испорченный (mos Su; perversā viā sequi Sen); превратный, извращённый, нелепый ( subtilitas PM) -
10 pingo
pīnxī, pictum, ere1) писать красками, рисовать (tabulam C; Alexandrum C)tabula picta C — картина2) раскрашивать, расписывать, натирать ( frontem moris V)3) расшивать, вышивать ( togam acu O)4) украшать, приукрашивать (stellae quibus pingitur aether SenT; aliquem omnibus artis coloribus Ap)5)а) изображатьб) описывать (Britanniam C; fera proelia O). — см. тж. pictus -
11 repono
re-pōno, posuī, positum, ere1) класть обратно, опять ставить (lapidem suo loco C; vina mensis V); снова возлагать ( insigne regium C); вправлять ( ossa in suas sedes CC); помещать, раскладывать ( ligna super foco H)2)а) вновь вносить, откладывать ( pecuniam in aerario Nep); сберегать, сохранять ( aliquid hiĕmi V и in hiĕmem Q)aliquid scriptis r. O — записать что-лб) затаивать ( odium T); запечатлевать ( aliquid sensibus imis V); хоронить, погребать ( corpus tumulo O)3)а) класть в сторону, откладывать (arma Cs; onus Ctl; caestūs artemque V)r. brachia VF — опустить руки, т. е. отдыхатьб) приподнимать, оправлять ( togam Q)se r. in cubitum H — вновь облокотиться, т. е. приподняться на своём застольном ложев) запрокидывать (cervīcem Lcr, Q)4) возвращать ( donata H); давать взамен, возмещать, воздавать, вознаграждать (alicui aliquid pro aliquā re V etc.)5) успокаивать (iram Man; pontum et turbata litora VF); навёрстывать ( tempora cessata Sil)6) восстанавливать, отстраивать ( pontes ruptos T); снова представлять, вновь выводить на сцену ( Achillem H); ставить ещё раз, повторять ( fabulam H)r. aliquem in sceptra V — вновь возвести кого-л. на престол7) включать, причислять ( aliquem in numero и in numerum deorum C или in deos C)aliquem in suis r. Antonius ap. C — считать кого-л. своим (человеком)r. aliquid in artis loco C — считать что-л. искусством8) видеть, полагать, усматривать ( beatam vitam in aliquā re Sen); полагать, возлагать, основывать ( spem in aliquā re Cs)r. salutem in aliquā re C — усматривать спасение в чём-л. (ждать спасения от чего-л.)reposĭtum esse in aliquā re C, L — успокоиться на чём-л.9) приводить в ответ, выдвигать в противовес, возражать, отвечать (alicui aliquid C, V, Sen etc.) -
12 sumo
sūmo, sūmpsī, sūmptum, ere [ sub + emo ]1)а) брать (librum in manūs C; arma Sl)gratā s. manu H — принимать с благодарностьюб) хватать, схватывать ( ferrum ad aliquem interficiendum L)sumpsisse probra, deinde saxa, postremo ferrum T — пустить в ход сначала ругательства, затем камни и, наконец, оружиеs. aliquem generum T — сделать кого-л. своим зятемв) брать в свои руки, захватывать (proelio sumpta Thessalia Fl)2) собирать, убирать ( frumentum ex agris Cs)3) брать взаймы, занимать (pecuniam ab aliquo Ter, C etc.)4) принимать ( cognomen C)s. vultūs acerbos O — принять суровый видs. animum ex eventu T — принимать решение в зависимости от исхода (дела)s. sibi imperatorias partes Cs — присвоить себе роль полководцаs. sibi arrogantiam Cs — обнаглетьs. animum T, O — (при)ободритьсяs. animum censoris H — принять на себя роль критикаs. superbiam H — проникнуться гордостьюs. vires H — усиливатьсяsupplicium de (или ex) aliquo s. Cs, L — казнить кого-л.poenam s. C — карать, мститьs. gaudia O, Calp — наслаждаться радостямиs. laudem O — стяжать славу5) принимать внутрь ( venenum Nep); есть (panem perfusum aquā frigidā Su; cibum Nep, Macr); выпивать (cyathos H; aquam M)7) усыновлять ( liberos Sl)8) приводить, упоминать ( homines notos C)s. aliquid argumenti loco C — привести что-л. в качестве доказательства10) выбирать, избирать (sibi philosophiae studium C; aliquem sibi imperatorem Nep)11) устанавливать, назначать ( colloquendi tempus Nep)12) покупать, приобретать ( obsonia parvo H)13) нанимать ( navem in aliquem locum C)14) тратить, расходовать (laborem frustra Cs)curis sumptus Poëta ap. C — измученный заботами15) предпринимать, начинать (operam C; bellum Sl)s. aliquem celebrare H — взяться прославить кого-л.sumpsi hoc mihi, ut ad te scriberem C — я решил написать тебе16) полагать, принимать (за основу) ( aliquid ad concludendum C)
См. также в других словарях:
TOGA — Graecis Τήβεννος, Romanum tegmen, ipsis Quiritibus longe vetustior. Circummeâsse enim a Pelasgis ad Lydos, a Lydis ad Romanos, auctor est Tertull. de Pallio: et cum Suida Artemidorus eius originem ab Temeno arcade deducunt; qui ad Ionii maris… … Hofmann J. Lexicon universale
PICTA Toga — vestis Etrusca fuit, purpurei coloris, aurô distincta, a Triumphantibus olim solita geri, quam, ut ait Florus, subactis XII. Thusciae populis Tarquinius Priscus romam transtulit, id quod etiam Dionysius, l. 3. Antiquit. confirmat: Macrobius tamen … Hofmann J. Lexicon universale
PRAETEXTA — Togae species, Etruscae, ut Plinius censet, originis, ita appellata est, quod in extrema ora limboque purpuram praetextam sive circumtextam haberet: quam ob rem a Plutarcho περιπόρφυρος nominatur. Instituisse illam omnium primum Romae Tullium… … Hofmann J. Lexicon universale
TYRO — I. TYRO aliis Tiro, Graece νέος ςτρατιώτης, πρωτόπειρος, novus miles, an a τείρομαι, etiam de Adolescentibu, ad forensia studia se praeparantibus, apud Plinium et Quintilianum reperitur Instit. Orat. l. 12. c. 6. Erat autem apud Romanos Tyrocinii … Hofmann J. Lexicon universale
CINCTUS Gabinus fuit — cum Togae lacinia laevo brachio subducta, in tergum reiciebatur, ac retrahebatur ad pectus atque ita in nodum colligabatur, ut togam contraheret, et breviorem ac strictiorem redderet. Eius origo haec: Cum Toga logum ac redundans vestimentum esset … Hofmann J. Lexicon universale
PLUVIALE Vestimentum — occurrit apud Ael. Lamprid. in alexandro Severo, c. 27. Paenulis intra urbem causâ frigoris ut senes uterentur permisit, quum id vestimenti genus semper itinerarium aut pluviale fuisset. A plavia, quod non nisi hôc tempore gestaretur; ut… … Hofmann J. Lexicon universale
RICINIUM vel RECINIUM — RICINIUM, vel RECINIUM tegmen capitis muliebris. Isidor. l. 19. c. 25. Stola, Matronale operimentum, quod coopertô capite et scapula a dextro latere in laevum bumerum mittitur. Stola Graece, quod superemittatur: Ricinium Latin. quod dimidia eius… … Hofmann J. Lexicon universale
VESTIS — primi hominis innocentia fuit, cui postquam iniquitas successit, vidit se nudum esse, et consutis foliis fecit sibi subligacula, Genes. c. 3. v. 7. ut sic membris minime honestis honorem circumponeret, prout loquitur Paulus 1. Corinth. c. 12. v.… … Hofmann J. Lexicon universale
Gramática del latín — Prisciano, o el Gramático, panel de mármol que data del 1437 1439 desde el campanario de Florencia, Italia, por Luca della Robbia. La escena es una alegoría del gramático. La lengua latina, al igual que otras lenguas indoeuropeas antiguas, es muy … Wikipedia Español
COENATORIA — seu accubitoria vestis apud Romanos Synthesis erat. Conviviis tamen maxime publicis ac sollennibus, Togam quoque finsse adhibitam docet nos cicero, qui Vatinium reprehendit quod in epulo Q. Arrii cum toga pulla accubuerit, cum tot hominum milia… … Hofmann J. Lexicon universale
DENARIUS — I. DENARIUS S. Petri, pecunia, quae ab Anglis quotannis Sedi Romanae pensitabatur a temporibus Inae West Saxonum Regis seu ut aliis placet, Offae Merciorum Regis seu Ethelwolfi, ut nonnullis visum: quorum sententias sic conciliat Polydor. Virgil … Hofmann J. Lexicon universale